Μαθαίνοντας από τον Gabor Maté ν’ ακούμε το σώμα μας

Μια προσωπική αναγνωστική εμπειρία μέσα από το βιβλίο «Όταν το σώμα λέει όχι»

Διαβάζοντας το, ένιωσα σαν κάποιος να φωτίζει κομμάτια που είχα προσπεράσει – στον εαυτό μου, στους ανθρώπους γύρω μου.
Ο Maté μιλάει για κάτι απλό αλλά συχνά ξεχασμένο: το σώμα δεν είναι ξεχωριστό από την ψυχή. Όταν δεν ακούμε την αλήθεια μας, το σώμα έρχεται να μας τη θυμίσει.

Γράφει για ανθρώπους που δεν λένε ποτέ “όχι”. Που δείχνουν δυνατοί, χαμογελούν, βοηθούν, αντέχουν. Και το σώμα τους, κάποια στιγμή, λέει “φτάνει”. Όχι από αδυναμία, αλλά από συνεχή καταπίεση του μέσα τους.

Ένα από τα σημεία που με άγγιξαν ήταν η παρατήρηση ότι όταν είμαστε βρέφη, εκφράζουμε καθαρά αυτό που νιώθουμε.
Δεν μπορείς να ταΐσεις ένα μωρό που δεν θέλει να φάει. Δεν μπορείς να το κάνεις να γελάσει αν δεν χαίρεται. Όλο του το σώμα είναι αλήθεια.
Και μεγαλώνοντας, αρχίζουμε να προσαρμοζόμαστε. Μαθαίνουμε να λέμε “είμαι καλά”, να γελάμε όταν μέσα μας σφίγγουμε, να προσπερνάμε το “όχι” μας για να μη στενοχωρήσουμε κανέναν.
Και κάπου εκεί, χάνουμε την επαφή με τον εαυτό μας.

Μου έμεινε έντονα και μια ιστορία από το βιβλίο:
Μια κοπέλα, που είχε μάθει να καταπιέζει τον θυμό της, παρατήρησε ότι το κουνέλι της δεν την άφηνε να το πλησιάσει όταν μέσα της ήταν θυμωμένη, ακόμα κι αν εξωτερικά δεν έδειχνε τίποτα.

“Χρειάστηκε το κουνέλι για να της δείξει το συναίσθημά της.”

Ο Maté γράφει πως τα ζώα πολλές φορές μπορούν να μας καθρεφτίσουν αυτό που νιώθουμε, πριν το παραδεχτούμε εμείς οι ίδιοι. Γιατί το σώμα λέει πάντα την αλήθεια — ακόμα κι όταν το μυαλό μας την αποφεύγει.

Ένα άλλο σημείο με έκανε να σκεφτώ τη μητέρα μου.
Πέρυσι ταλαιπωρήθηκε πολύ από πόνους στο έντερο χωρίς να βρίσκει ανακούφιση. Οι εξετάσεις καθαρές, οι γιατροί τής έλεγαν:
“Είναι στο μυαλό σας.”
Και όμως, ο Maté εξηγεί πως το έντερο έχει το δικό του νευρικό σύστημα και επικοινωνεί άμεσα με τον εγκέφαλο. Όχι το ένα “φαντάζεται” το άλλο — είναι ένα ενιαίο σύστημα.
Η αγωνία, ο φόβος, ο καταπιεσμένος θυμός, όλα επηρεάζουν το σώμα. Και πολλές φορές, ό,τι δεν μπορούμε να πούμε, το λέει το σώμα μας για εμάς.

Σε ένα από τα πιο δυνατά κεφάλαια, περιγράφει μια γυναίκα με καρκίνο του μαστού. Πρόσεχε τη διατροφή της, γυμναζόταν, ήταν “υγιής”. Αλλά υπήρχε κάτι βαθύτερο που είχε μείνει ανέγγιχτο.

“Οι ευσυνείδητες προσπάθειες που κατέβαλε, να φροντίζει σωστά τον εαυτό της, δεν άγγιξαν έναν τομέα: το ίδιο της το είναι.”

Και τότε σκέφτηκα τη Φωτεινή.

Αυτό το άρθρο είναι αφιερωμένο στην Φωτεινή, την αγαπημένη μου φίλη που σε λίγες μέρες κλείνει ένας χρόνος από την απώλειά της.

Διαβάζοντας τον Maté, κατάλαβα και συνειδητοποίησα πως η φίλη μου, πίσω από το βροντερό της γέλιο, ήταν  μια ψυχή που πονούσε.
Αυτή η δύναμη που έβγαζε, ήταν ταυτόχρονα και η άρνησή της να έρθει αντιμέτωπη με την αλήθεια της: την συναισθηματική μοναξιά της.
Γιατί, όσους φίλους κι αν κάνεις, αν εσωτερικά νιώθεις έλλειμμα, αυτό το κενό δεν γεμίζει εύκολα.
Η πηγή βρίσκεται αλλού – και, δυστυχώς, εκεί δεν υπάρχει σταγόνα για να γεμίσει.

Γράφω αυτό το κείμενο για να θυμίσω – σε εμένα και σε όποιον το διαβάζει – πως η αληθινή φροντίδα ξεκινά όταν αρχίζουμε ν' ακούμε τον εαυτό μας.
Όχι μόνο το σώμα. Αλλά και το συναίσθημα. Το “όχι”. Τη λύπη. Τον θυμό. Την ανάγκη.

Ίσως τότε να μην χρειαστεί το σώμα να πει όχι — γιατί θα το έχουμε πει εμείς, εγκαίρως.